Kuduz Hastalığı Nedir? Kuduz Belirtileri, Aşısı ve Tedavisi

Kuduz Hastalığı Nedir?

Kuduz, evcil ve vahşi memeli hayvanlarda görülen, insanlara da geçerek merkezi sinir sistemini etkileyen viral bir hastalıktır. Kuduz hastalığının etkeni Rabies virüsüdür. Kuduz belirtileri ortaya çıktıktan sonra tedavi edilmesi mümkün değildir. Hem hayvanlar hem de insanlar için ölümcül bir hastalıktır. 

Kuduz Hastalığı Nasıl Bulaşır?

Bu hastalık en çok enfekte köpekler, kedi, yarasa ve benzeri memeli hayvanların ısırığından bulaşır. Ayrıca tükürük ve salyalarının açık yara ya da ağız, burun ve gözdeki müköz zarlara teması ile de bulaşabilir. Çok ender de olsa, kuduz virüsü ile kontamine olmuş eşyaların açık yara ile temasıyla da bulaşabilir.

Kuduz Belirtileri Nelerdir?

Kuduz belirtileri ilk günlerde pek belirgin olmaz. Belirtiler ilerleme evresinde ve sinir sistemine zarar vermeye başladıktan sonraki günlerde ortaya çıkar. Kuduz belirtilerinin ortaya çıkması, enfeksiyonun vücuda girdiği noktanın beyine yakınlığı ile doğru orantılıdır. Örneğin; bacaktan giren virüsün belirtileri 3-12 ay sonra ortaya çıkabilirken, boyundan vücuda giren virüsün belirti verme süresi 3-5 gün olabilir.

Başlıca kuduz belirtileri şunlardır;

• Ağrı, uyuşma ve karıncalanma,
• Kas spazmları, seğirmeleri ve kas güçsüzlüğü,
• Baş ağrısı ve yüksek ateş,
• Konfüzyon (bilinç bulanıklığı),
• Halüsinasyon,
• Ajitasyon,
• Anksiyete (kaygı bozukluğu),
• Deliryum,
• Işık ve sese karşı hassasiyet,
• Hidrofobi (su korkusu),
• Yutma refleksinin etkilenmesi nedeniyle su ve gıdaların yutulma zorluğu,
• Tükürük ve (hayvanlarda) köpüklü salya salgısında artma,
• Felç ve koma.

Kuduz Hastalığı Nasıl Önlenir?

Kuduz hastalığının kesin olarak önlenmesi için; evinde kedi-köpek besleyenlerin, hayvan barınaklarında çalışanların, çobanların, hayvan ticareti yapanların, veterinerlerin, sık sık dağ yürüyüşü yapanların, avlanma merakı olup sık ava çıkanların ve kuduz şüpheli hayvanla teması olanların kuduz virüsüne karşı korunmak için aşı olmaları şarttır. Evcil hayvanlarınızın düzenli olarak kuduz aşısı yapılması çok önemlidir. Bu, hem sevimli dostlarınızı hem de onlarla temas eden insanları korur.

Bir Hayvan Tarafından Isırıldıysanız

Kuduz hastalığı, bulaştıktan sonraki erken evrede tedavi edilmezse önlenemez ve ölümle sonuçlanabilir. Bu nedenle, korunma amacıyla, ısırılma sonrasında ısırılan bölge basınçlı ve bol su ve sabunla 10 -15 dakika temizlenmeli, sonrasında acilen bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

Kuduz şüpheli bir temasınız olduysa, tedaviyi geciktirmemek ve hemen başlamak çok önemlidir. Kuduz hastalığına yakalanıldığında, semptomlar başladıktan sonra ilaç tedavisi yoktur. Belirtiler başladıysa, hastalık ölümle sonuçlanır. Bu nedenle, kuduz şüphesi olan bir hayvanla temas olduğunda veya kendinizi risk altında hissediyorsanız, vakit geçirmeden bir sağlık kuruluşuna baş vurarak aşılarınızı yaptırmalısınız.

Kaç Doz Kuduz Aşısı Yapılmalı?

Kuduz aşısı 4 doz olunmalıdır. İlk doz, temas sonrası mümkün olan en kısa zamanda yapılır. Ardından ek dozlar (revizyon dozları) ilk dozdan 3, 7 ve 14 gün sonra uygulanır. Bu şekilde olan aşılama, kuduz hastalığına karşı 1-3 yıl koruma sağlar. Yüksek riski olan kişilerin kuduz hastalığından korunmaları için her yıl 1 aşı yaptırmaları uygun olur.

Kuduz Hastalığı Şüpheniz Varsa

Evcil hayvanınızın veya sizin enfekte olmuş bir hayvanla temas etmiş olma şüpheniz varsa, korunma amacıyla; ısırılma sonrasında ısırılan bölgeyi basınçlı ve bol su ve sabunla ya da deterjanla 10 -15 dakika yıkayın. Ardından %70’lik etil alkol ve de tentürdiyot ile silin. Isırılan yere hemen dikiş attırmayın.

Daha sonrasında acilen bir sağlık kuruluşuna başvurun. Isırılan eğer evcil hayvanınız ise hayvanınız için de veteriner hekiminize baş vurmalısınız. Kuduz şüpheli hayvanlar için yapılacak uygun müdahaleyi veterineriniz yapacaktır. 

Kuduz Aşısı Nedir?

Kuduz aşıları inaktif (etkisizleştirilmiş) ölü virüs içerir. Bu aşılar yıllar önce, aşı üretim merkezlerinde yumurta zarında üretilerek elde edilirdi. Zamanımızda hücre kültürlerinde üretilmektedir.

Türkiye’deki 27 Mayıs 1928 tarihinde kurulan Hıfzıssıhha Enstitüsü; halk sağlığı alanında araştırma ve laboratuvar hizmetleri sunan, temel görevi halk sağlığını korumak ve geliştirmek olan önemli kurumlarından biriydi. Aşı ve serum üretimi yapan kurum; diğer aşıların yanında 1937 yılında kuduz aşısı da üretmeye başladı ancak, 2011 yılında maalesef tümüyle kapatıldı.

Kuduz Aşısı Ne Zaman Yapılmalıdır?

Kuduz aşısı, kuduz şüphesi olsa da olmasa da kedi-köpek gibi hayvanların tırmalama, ısırma, ve açık yaralar üzerine tükürük ve salyalarının teması sonrasında yaptırılmalıdır. Yapılan aşı, kuduz virüsüne karşı antikor oluşturur, bağışıklık kazandırır. Isıran bir hayvanın kuduz olup olmadığını bilemeyeceğiniz için, aynı gün aşıya gitmenizde fayda vardır. İlk doz aşıdan sonra, üçüncü ve yedinci günlerde iki doz daha aşı yapılır. Sonrasında, on dördüncü gün, dördüncü son doz aşı uygulanır. Tedavi protokolü, toplamda dört doz aşıdan oluşur.

Kuduz Aşısı Nasıl Yapılmalıdır?

Kuduz aşısı, sağ omuzun dış kısmında bulunan deltoid kasına intramüsküler enjeksiyon yolu ile uygulanır. Kas içine yapılan aşının vücuttaki emilimi daha etkili olduğundan, bağışıklık sisteminin yanıtı çok daha güçlü olur.

Kuduz Hastalığından Korunmak İçin Ne Yapılmalıdır?

Kuduz hastalığından korunmak için; kendinizin, aile bireylerinizin ve de evde beslediğiniz hayvanlarınızın mutlaka aşılanmalarını sağlayın. Kendinizi, çocuklarınızı ve beslediğiniz hayvanlarınızı başıboş gezen hayvanlardan uzak tutun. Yaralı veya hasta görünen hayvanlara dokunmaktan kaçının.

Çocukları sokak hayvanlarına yaklaşmamaları konusunda bilgilendirmek günümüzde çok önemlidir. Çocuklarınızı hayvanlarla güvenli ve sağlıklı bir şekilde nasıl etkileşim kuracakları konusunda eğitebilirsiniz. 

Kuduz Fobisine Dikkat

Bir tür kaygı bozukluğu tanısı olan veya Obsesif Kompulsif Bozukluğu (OKB) olan kişiler, üstüne kuş pislese bile kuduz olma korkusuyla hemen aşıya koşabiliyorlar. 4 doz aşılarını olmalarına rağmen endişeleri dinmeyen bazı bireyler, korku ve kaygı içinde internette araştırmalar yapmaya devam ederek kaygılarını daha da büyütme eğilimi içinde olabiliyorlar. Kaygı seviyenizin mantıksız seviyelere ulaşması fobi geliştirdiğinize veya takıntı-zorlantı bozukluğuna işaret edebilir. Aşı olmanıza rağmen kaygınız günlük hayatınızdaki işlevselliğinizi olumsuz etkiler düzeye gelmişse bir klinik psikoloğa ya da psikiyatrist hekime başvurmanızda fayda vardır.