VÜCUDUN SAVUNMA HÜCRELERİ

“Vücudun Savunma Hücreleri” denince; insan ve hayvanları bulaşıcı  hastalıklardan, yabancı maddelerden koruyan ve bağışıklık sisteminin büyük bir bölümünü oluşturan LÖKOSİT’LER (akyuvarlar)  akla gelir. Lökositler, vücudun savunma sistemindeki hareketli elemanlardır ve çeşitli yollarla vücuda giren mikroorganizmaları ve yabancı partikülleri ya duyarlı lenfositlerle harap ederek ya fagositoz yaparak ya da ürettikleri antikorlarla yok ederek ortadan kaldırmaya çalışırlar. Konumuz insan sağlığı olduğu için, bundan sonra vereceğim bilgiler yalnız insanlar içindir.

Lökosit, kemik iliğinde üretilir ve sağlıklı bir insanın kanında 1mm3 ‘de 4.000 – 10.000 sayısal değerindedir. Bu miktar 4.000’den az olursa LÖKOPENİ, 10.000’den fazla olursa LÖKOSİTOZ olarak adlandırılır.

Lökosit yapımını arttıran faktörler; akut enfeksiyonlar (mikrobik hastalıklar), doku zedelenmeleri, kan kaybetmeler, yabancı proteinler, kimyasal ve mikrobik toksinler, adrenal korteks ve hipofiz bezi hormonları ve de lösemilerdir.  Mikrobik enfeksiyonlarda lökosit sayısı  1mm3 ‘de 15 – 20 bin’e, lösemililerde  ise 50 – 60 bin’e kadar artabilir. Virüs enfeksiyonlarında lökosit sayısı 4.000’in altına düşer.  Lökositler, yalnız kanda değil, dalak, lenf sistemi ve diğer vücut dokularında da bulunur.

Lökositler, sitoplazmalarındaki  granüllerin boya alma özelliklerine göre başlıca 3 gruba ayrılır.

1- GRANÜLOSİTLER: Savunma sisteminin en önemli maddeleridir. 3 tipe ayrılırlar:

a. Nötrofil : Vücudu zararlı mikroorganizmalara karşı korurlar.

b. Eozinofil : Parazitlerin neden olduğu enfeksiyonlara veya alerjik reaksiyonlara karşı mücadele ederler.

c. Bazofil : Histamin ve heparin salgılarlar ve fagositoz (mikrobu yeme) özelliğine de sahiptirler.

2 – LENFOSİTLER: Vücuda giren ve hastalığa neden olan mikroorganizmalara veya protein yapısındaki maddelere karşı ANTİKOR oluştururlar. Hastalıklara karşı yapılan “AŞI”lanmanın amacı da vücutta antikor oluşturmak ve enfeksiyonlara karşı bağışıklık kazanmaktır. Vücutta oluşan antikorlar (HIV – Hepatit C – Toxoplasma – Herpes v.b. hariç) genellikle hastalıklara karşı bağışıklık kazandırırlar.

3 – MONOSİTLER: Kemik iliğinde yapıldıktan sonra kan dolaşımına geçer ve birkaç saat sonra dokulara ulaşarak “MAKROFAJ” adını alırlar. Görevleri; vücuda giren mikropları ve yabancı cisimleri fagosite ederek (içine alarak) yok etmektir.